Justyn Męczennik (95/105 - 166)
„Justyn Męczennik zajmuje centralne miejsce w historii myśli
chrześcijańskiej w II wieku.” [1]
Wstęp do ich czasów – porównanie tych dwóch nauczycieli
|
a. Wstęp – Wyzwania dla ich wiary |
(I) Gnostycyzm (II) Judaizm |
(III) Prześladowanie |
|
|
|
|
|
b. Porównanie (I) Wczesne życie |
(II) Nastawienie do filozofii |
(III) Definicja „Kościoła” – dla Justyna- organizm, dla Ireneusza- organizacja |
95/105 – 166: Justyn - jego życie - „Uważany jest za najbardziej znaczącego apologetę II w.”[2] – „Justyn jest pierwszym wśród Ojców, który może się nazywać zarówno uczonym teologiem jak i chrześcijańskim myślicielem.”[3]
|
a. 135: Efez |
b. Od roku ok. 138: W Rzymie |
c. Ok. 139 – 144: Kontrowersje z Marcjonem (Marcjon był w Rzymie od roku 140-155) |
|
|
|
|
|
d. Kontrowersje z gnostykami |
e. Ok. 166: Męczeństwo Justyna – Zob. Męczennictwo itp. |
|
3a. Justyn – pisma
|
a. Ok. 147-55: Pierwsza Apologia |
b. 155 -160: Dialog z Żydem Tryfonem – Obrona Chrześcijaństwa używając dowodów od czasów Mojżesza i proroków: sprzeciw Żydów[4] |
c. 161: Druga Apologia: Dodatek albo podsumowanie pierwszej apologii |
|
|
||
|
- „W swoich apologiach mówi tak, jak filozof do filozofów; w Dialogu, mówi tak, jak wierzący w Starym Testamencie syn Abrahama.”[5] |
||
|
|
|
|
|
d. Mowy do Greków |
e. Przeciwko wszystkim herezjom (zaginiony) |
f. Przeciwko Marcjonowi (zaginiony) |
|
|
|
|
|
g. Psałterz (zaginiony) – Zob. Euz. |
h. O Duszy (zaginiony) – Zob. Euz. |
i. Pseudo Pisma |
3b. Justyn - doktryna
|
a. Obrona filozofii |
b. Doktryna: (I) „Chrześcijanie przed chrześcijaństwem” – Apol. I. XLVI; Apol. II. XIII (II) Ziarno Prawdy wśród wszystkich ludzi – Apol. I: 44 |
c. Jego chrystologia – subordynacjonizm - Apol. I: 6 – „Wyznaczenie niższej pozycji Synowi Bożemu w stosunku do Boga Ojca.”[6] |
|
|
|
|
|
d. Eschatologia - milenia |
|
|
4. 115/125 – ok. 202: Ireneusz - jego życie – „Najbardziej znaczący teolog II w.”[7]
|
a. Do roku 178 |
b. Od roku 178: Jako biskup w Lyonie |
c. Ok. 190: Kontrowersje z Wiktorem I (ok. 190-202), biskupem w Rzymie |
|
|
|
|
|
d. 202 - ?:Męczeństwo Ireneusza |
|
|
5. Ireneusz – doktryna
|
a. Odnośnie Marii – Maria jest „Orędowniczką Ewy” i „Przyczyną Zbawienia” (Adv. Hae. 3:22,4 i 5:19, 1) |
b. Ireneusz i Kanon – nigdy nie cytowali listu Jakuba, II Piotra i III Jana np. Adv. Hae. (3:11,8), mówi o czterokształtnej Ewangelii |
c: Chrystologia: (I) Syn zawsze współistnieje z Ojcem – Apol. II: 30,9 & 25,3 (II) Logos jest od wieczności Bogiem, tak jak Ojciec[8] |
5b. Ireneusz – pisma – „Przez Ireneusza kształt teologii chrześcijańskiej nabrał stałości i spójności.”[9]
|
a. Ok. 180-185: Zdemaskowanie i Zbicie Fałszywej Wiedzy: „Najważniejsze dzieło polemiczne drugiego wieku”[10] – „Najważniejsze źródło informacji o teologicznych i świeckich historii w II w.”[11] |
b. Listy lub Fragmenty – Zob. Euz. HE 5:20 |
|
|
|
|
|
|
c. Dowód prawdziwości nauki apostolskiej |
|
|
6. Tacjon (Ok. 110 - 172)
|
a. Diatessaron – Harmonia Ewangelii |
b. Po 165: Mowa Przeciw Grekom – „Rozprawa ta nie tyle jest apologią chrześcijaństwa, co raczej pismem propagandowym adresowanym do wykształconych, w którym usprawiedliwia odwrócenie się od filozofii greckiej i zwrócenie się do ‘barbarzyńskiej filozofii” [12] |
|
|
7. Marcjon (Zm. ok.160) – „Marcjon był najbardziej szczerym, najbardziej praktycznym i najbardziej niebezpiecznym wśród gnostyków.”[13]
|
|
|
|
Tertulian
(Quintus Septimus Florens Tertulianus)
„Ojciec łacińskiej
teologii” (Ok. 150/160 – ok. 220)
„Tertulian
jest najoryginalniejszym, a do Augustyna również największym indywidualistą
pośród wszystkich łacińskich pisarzy kościelnych” [14]
Wstęp do
greckiej i łacińskiej szkoły teologii
|
a. Pierwszeństwo szkoły greckiej |
b. Różnice w odniesieniu do filozofii – Tertulian, Preskrypcja przeciw heretykom, VII, Apol. 46: 18 – „Gdzie jest podobieństwo między chrześcijaninem i filozofem? Między uczniem Grecji i uczniem nieba?” |
|
|
|
|
|
|
(I) Mistyczne/Praktyczne |
(II) Spekulacja/Administracja |
(III) Wolne myślenie/Autorytet Kościoła |
Jego życie -
do
czasu jego nawrócenia (Ok. roku 180)
|
a.
Źródła informacji o jego życiu – Euz.
H.E. 2:2; Hieronim Życie wybitnych ludzi (V. III) |
b. Jako Prawnik |
c. Jest możliwe, że nawrócił się z powodu męczenników |
|
|
|
|
195-199:
Jego życie – Pobyt w Rzymie
|
a. Kościół w Rzymie - Jako nauczyciel i
prezbiter |
(I) Stosunki z Rzymem: Odrzucił proroctwo i
ukrzyżował Ojca” Prze. Prax. C. 1 |
(II) Patrypasjanizm lub Sabelianizm - |
|
|
|
|
Ok. 155:
Montanizm – „Ruch przebudzeniowy, entuzjastyczny i
apokaliptyczny”[15]
|
a. Początek ruchu |
b. Liderzy – Montanus,
Pryscylla, Maxamilla |
c. Doktryna: (I) Proroctwo i języki (II) The Parakleta (III) Królestwo |
|
d. Dalsza historia |
|
|
Ok. 199 –
Ok. 220: Tertulian jako montanista i jego śmierć – najpóźniej
w 207 r. zrywa z Kościołem
|
a. Powód, dlaczego Montanizm pociągnął
Tertuliana |
|
|
|
|
|
b. Świadectwo Augustyna: ”Jego surowe i ponure, niegodzące się na żaden kompromis usposobienie doprowadziło go do montanistów, ale wkrótce staje na czele własnego stronnictwa tertulianistów” - Aug. Haer. 86[16] |
|
Nauczanie Tertuliana
|
a. Chrzest – Początek doktryny śmiertelnego
i nieśmiertelnego grzechu; nie ma zbawienie, jeśli człowiek popełni poważny
grzech po chrzcie |
b. Modlitwa za/do zmarłych – rocznica
męczenników |
c. Pokuta – pierwszy, który mówi na ten temat – pokuta pokazywana przez zewnętrzne uczynki |
|
|
|
|
|
d. Celibat – wzrost tej doktryny w
nauczaniu Tertuliana: a. Chwała małżeństwa b. Potępienie drugiego
małżeństwa c. Niepochwalanie małżeństwa |
e. Zbawienie i chrzest |
f. Koncepcja religijnej wolności – Ad. Scap. 2, Apol. 14 |
Pisma[17] -
„Tertulian był najbardziej płodnym pisarzem łacińskim z czasów przedkonstantyńskich” [18]
|
a. Apologetyk - „Wielka Apologetyka
jest postrzegana jako największe dzieło wczesnochrześcijańskich apologetyków”[19] |
b. Kontrowersyjny |
c. Moralny |
|
d. Styl pism: „Jego styl jest zwięzły, treściwy, stąd często niejasny. Wincenty z Lerynu słusznie mówi o jego stylu: Niemal ile słów, tyle zdań (c. 18)... Jego retoryka wykorzystuje całą gamę patetycznego gniewu, drwiącego dowcipu i adwokackiej elokwencji”[20] |
||
Podsumowanie - jego wpływ na Kościół i późniejszych pisarzy – Cyprian, doktryna katolicka
[1]
H Chadwick, The Early Church,
79.
[2]
B Altaner & A Stuiber, Patrologia 128.
[3]
P Schaff, History
of the Christian Church, II: 715.
[4]
Schaff, History of the Christian Church, II:
717.
[5]
Schaff, History of the Christian Church, II:
718.
[6] Leksykon pojęć teologicznych I kościelnych, 321.
[7]
Ks. F Drączkowski, Patrologia, 100.
[8]
R Seeberg, Textbook of the History of Doctrines,
124.
[9]
Chadwick, The Early Church, 80.
[10]
Schaff, History
of the Christian Church, II: 51.
[11]
HV Campenhausen, Fathers of the Greek Church,
18-19.
[12]
Altaner & Stuiber, Patrologia, 134.
[13]
Schaff, History of the Christian Church, II:
483.
[14]
B Altaner & A Stuiber, Patrologia,
228.
[15] H
Campenhausen, Fathers of the Latin Church, 29.
[16] Altaner & Stuiber, Patrologia, 228.
[17] Wiele pism zaginęło – w sumie zachowało się trzydzieści jeden pism.
[18] Altaner &
Stuiber, Patrologia, 229.
[19] Campenhausen, Fathers
of the Church, 12.
[20] Altaner & Stuiber, Patrologia, 228-29.