Krótka informacja o autorze listów.
Podstawowym źródłem informacji o Pawle są Dzieje Apostolskie i 13 Listów, których jest autorem, a które wchodzą w skład Nowego Testamentu.
Paweł – urodził się między 5 a 6 rokiem w Tarsie w Cylicji jako Szaweł, w rodzinie żydowskiej, która miała obywatelstwo rzymskie. Pochodził z pokolenia Beniamina. Był wykształconym faryzeuszem. Torę studiował w szkole Gamaliela Starszego. Jako młody faryzeusz był prześladowcą chrześcijan – był obecny przy ukamienowaniu Szczepana. Około roku 35 udał się w podróż do Damaszku z listami polecającym z Sanhedrynu z nakazem aresztowania zwolenników Jezusa Chrystusa. W trakcie tej podróży (Dz. Ap.26.12-18) Paweł ujrzał światło z nieba i usłyszał głos: ”Szawle, Szawle, czemu mnie prześladujesz?”. Ten moment spotkania z Jezusem Chrystusem był momentem przełomowym w życiu Pawła. Z bardzo gorliwego sługi Bożego stał się gorliwym sługą Ewangelii, Apostołem Jezusa Chrystusa, powołanym do głoszenia ewangelii wśród pogan. Odbył trzy podróże misyjne w czasie, których nieustannie głosił ewangelię, pisał listy do zborów, był w więzieniu i przebywał w areszcie domowym. Między 64 a 67 rokiem uwięziony po pożarze w Rzymie i skazany na śmierć przez ścięcie.
Dzieje Apostolskie i Listy to jedyne źródło informacji o życiu, problemach i działalności pierwszego Kościoła. Listy Pawłowe nie powstawały w sposób systematyczny, ale były związane z życiem i trudnościami, z jakimi borykał się wówczas Kościół oraz z potrzeb życiowych pierwszego Kościoła. Zawierają one dużą część nauki chrześcijańskiej.
Listy kierowane były do:
- osób: do Tytusa, Tymoteusza, Filemona
- pojedynczych kościołów: w Rzymie, Koryncie, Filipi, Kolosach i Tesalonice
- grup kościołów: w Galicji i Efezie
Pierwsze listy Paweł pisze w Koryncie, w czasie drugiej podróży misyjnej ok. 50-52 roku. Powstają one w czasie, gdy jego chrześcijaństwo było już dojrzałe. Listy te kierowane były do Tesaloniczan.
Tesaloniki, miasto leżące na płd.-zach. od Filipii, stolicy Macedonii. Paweł w czasie drugiej podróży misyjnej założył tam zbór. Jednak wrogie nastawienie Żydów przerywa pobyt Pawła, który z Tesaloniki udaje się do Berei (Dz.Ap. 17.1-9). Tam też musiał wcześniej zakończyć swoją służbę z powodu prześladowań Żydów, którzy przybyli tam za nim z Tesaloniki (Dz.Ap.17.10-13). Następnym miejscem pobytu Pawła były Ateny (Dz.Ap. 17.15-34), gdzie spotyka się z Tymoteuszem. Paweł wysyła go do Tesaloniki, aby ten sprawdził czy jeszcze jest i jak rozwija się założony przez niego młody zbór, a sam udaje się do Koryntu (Dz.Ap. 18,1-17). Tam ponownie spotyka się z Tymoteuszem,
który po wypełnieniu powierzonej mu misji przekazuje Pawłowi wiadomości ze Zboru (I Tes. 3,6-8). Ponieważ Paweł został zmuszony do nagłego opuszczenia Tesaloniki, obawiał się, że Zbór ten nie otrzymał pełnej nauki na temat wiary i życia chrześcijańskiego. Po przybyciu Tymoteusza do Koryntu i przedstawieniu sytuacji w Zborze Paweł pisze pierwszy list, w którym wyraża swoja radość z powodu ich niezachwianej wiary i wytrwałym trwaniu przy Jezusie Chrystusie w obliczu prześladowań. W liście tym Paweł wyjaśnił również problem położenia wierzących, którzy umierają przed powrotem Chrystusa.
Około roku 51-52 Paweł pisze drugi list do Tesaloniczan. Sam wraz z Sylasem i Tymoteuszem pracuje w Koryncie (II Tes. 1.1 oraz Dz.Ap.18.5). Celem tego listu, podobnie jak pierwszego było podtrzymanie na duchu oraz dodanie otuchy prześladowanym wierzącym. Ponadto napomina i zachęca do życia w karności i pracowaniu na swoje utrzymanie (II Tes.3,6-12). Paweł prostuje również pewne błędne przekonania, które dotyczą czasów ostatecznych związanych z „dniem Pańskim” (II Tes.2,1-12).
W czasie pierwszej podróży misyjnej (między 45 a 49 r.) Paweł wraz z Barnabą przebywał w miastach południowej prowincji Galacjii: w Antiochii Pizydyjskiej, Ikonium, Listrze i Derbach. Głosząc ewangelię zakładał tam zbory (Dz.Ap. 13-14). Po powrocie do Antiochii Syryjskiej ok. roku 50 Paweł pisze list do Galicjan. Celem tego listu było przypomnienie świeżo nawróconym, że zbawienie jest z łaski przez wiarę. Niektórzy żydowscy nauczyciele narzucali wierzącym obrzezanie i Zakon Mojżeszowy jako niezbędne warunki zbawienia i włączenie do Kościoła. Paweł napisał list, aby temu ostro zaprzeczyć i przypomnieć Galicjanom, że po nawróceniu otrzymujemy Ducha Świętego i stajemy się członkami Kościoła Jezusa Chrystusa. Ton listu jest dość ostry
i gwałtowny, napomina Galatów za ich łatwowierność. Jest to list adresowany do wielu zborów, które powstały podczas pierwszej podróży misyjnej Pawła.
W czasie trwania drugiej podróży misyjnej, którą datuje się od lata roku 50 do roku 52, Paweł wraz z Barnabą zamierzali odwiedzić chrześcijańskie gminy, które zakładali w czasie pierwszej podróży misyjnej. Barnaba chciał zabrać w tę podróż Jana Marka. Sprzeciwił się temu Paweł i w rezultacie podróż tę wyruszył z Sylasem. W Listrze dołączył do nich Tymoteusz, a w Troadzie Łukasz. W czasie trwania tej podróży Paweł w odpowiedzi na wizje, jaką miał w Triadzie (Dz.Ap. 16-.9-40) zakłada zbór w Filippi. Między Pawłem a wierzącymi w Filipii powstały bardzo silne więzy przyjaźni. Kilka razy zbór zasilał apostoła finansowo (Fil.4,15-16) oraz wspomagał cierpiących ubóstwo chrześcijan w Jerozolimie (2Kor.8-9). Paweł, gdy pisał list do wierzących w Filipii najprawdopodobniej był w więzieniu w Rzymie (Dz.28.13-31 oraz Fil.1.7 i 13-14). Z całego serca pragnął podziękować za wspaniały dar, jaki mu dostarczono przez Epafrodyta (Fil. 4.14-19). List ten, jest bardzo inny od pozostałych listów Pawła. Jest przepełniony uznaniem dla zboru, sympatią, braterską miłością i odzwierciedleniem jego więzi z wierzącymi w Filippi. List ten zawiera jedno z najgłębszych stwierdzeń chrystologicznych w Biblii:
Filip. 2:5-11
5. Takiego bądźcie względem siebie usposobienia, jakie było w Chrystusie Jezusie,
6. Który chociaż był w postaci Bożej, nie upierał się zachłannie przy tym, aby być równym Bogu,
7. Lecz wyparł się samego siebie, przyjął postać sługi i stał się podobny ludziom; a okazawszy się z postawy człowiekiem,
8. Uniżył samego siebie i był posłuszny aż do śmierci, i to do śmierci krzyżowej.
9. Dlatego też Bóg wielce go wywyższył i obdarzył go imieniem, które jest ponad wszelkie imię,
10. Aby na imię Jezusa zginało się wszelkie kolano na niebie i na ziemi, i pod ziemią
11. I aby wszelki język wyznawał, że Jezus Chrystus jest Panem, ku chwale Boga Ojca.(BW)
W liście tym są również bardzo ważne pewne standardy życia chrześcijańskiego, do których zaliczamy pokorę i służbę innym (Fil.2.1-8), wytrwałe dążenie do celu (Fil.3.13-14), nieustanne radowanie się w Panu (Fil.4.4), uwolnienie od trosk (Fil.4.6) czy zadowolenie z tego, co posiadamy (Fil.4.11). To jest list ku pokrzepieniu serc, ku zachęceniu do dalszego poznania Pana w jednomyślności, miłości, pokorze i pokoju.
Czytając różne dostępne mi materiały znalazłam rozbieżności, co do datowania Pawiowych listów. W jednych źródłach (Nowy Testament z komentarzem) przy liście do Filipin podawany jest czas jego powstania na przełom 62/63 roku, miejsce powstania Rzym. W tablicach chronologicznych, jakie znalazłam w internecie podany jest rok 54 a miejsce powstania Efez. Jest to dość duża rozbieżność, co do czasu i miejsca powstania. Jak wynika z wyżej cytowanych wersetów, list ten na pewno powstał gdy Paweł był w więzieniu. Paweł został aresztowany po powrocie z trzeciej wyprawy misyjnej tj. około 58 roku. Początkowo osadzony był w Jerozolimie, potem do roku ok.60 w Cezarei Nadmorskiej. Stamtąd odesłano Pawła, na jego prośbę do Rzymu, aby był sądzony przez Trybunał Cesarski. Wyrokiem sądu został skazany na trzy lata aresztu domowego. Być może to był właśnie czas, gdy powstał ten list.
W czasie trwania drugiej podróży misyjnej Paweł wraz z Tymoteuszem, Sylasem, Pryscillą i Akwilą założył zbór w Koryncie.Składał się on zarówno z pogan, jak i Żydów. Gdy Paweł opuścił Korynt, zaczęły się w zborze pojawiać różne problemy oraz odstępstwo od tego, czego nauczał Apostoł. Korynt to miasto bardzo bogate w dobra materialne, ale bardzo zepsute moralnie. Był najważniejszą grecką metropolią, starożytnym „targowiskiem próżności”. Ktoś kiedyś określił to miasto, jako „nocny klub Grecji”, idealne pole do pełnego rozkwitu grzechu. Przyczyną tych problemów była słynna i znana w całym greckim świecie świątynia Afrodyty, bogini miłości, w której miały miejsce praktyki sakralnej prostytucji”. Znajdowała się na wzgórzu Akrokorynt (akropolu położonego u jej stóp Koryntu). Każdego wieczora kapłanki schodziły na ulice miasta, aby oddawać się nierządowi, a wszystko to pod płaszczykiem źle pojętej miłości, sprowadzonej do poziomu bruku.
Kiedy Paweł opuścił Korynt w zborze zaczęły pojawiać się problemy, wymagające natychmiastowej reakcji ze strony Pawła. Mógł to zrobić za pomocą listu lub osobistej interwencji. Pierwszy list do Koryntian Paweł pisze podczas trzyletniego pobytu w Efezie (Dz. Ap. 20.31), w trakcie trzeciej podróży misyjnej (I Kor.1.11). Jak wynika z Listu (I Kor. 7.1; 8.1; 12.1; 16.1) do Pawła musieli dotrzeć bracia ze Zboru z prośbą o wyjaśnienie spornych kwestii, dotyczących życia w związku małżeńskim, wolności chrześcijańskiej, dotyczących nabożeństw i zmartwychwstania Pańskiego. Zbór w Koryncie był jedynym Zborem, który borykał się z tak wieloma problemami, dlatego list ten w tak jasny, zrozumiały i wręcz nakazowy sposób tłumaczy wszystkie odstępstwa tego Zboru. Przedstawia je w taki sposób, że stają się one uniwersalne dla całego Kościoła Chrystusowego wówczas teraz. Kładzie nacisk na jedność w Kościołach jako w Ciele Chrystusa, przestrzegając przed rozłamami, pisze o sprawach związanych z małżeństwem i celibatem, pisze o Wieczerzy Pańskiej i darach duchowych, o dyscyplinie zborowej, pisze też o miłości Agape, a na koniec pisze o możliwości odpadnięcia od wiary tych, którzy nie trwają w Jezusie Chrystusie. Po napisaniu pierwszego listu Paweł na krótko jedzie do Koryntu, ale tam, znieważony przez jednego ze starszych, powraca do Efezu, skąd wysyła kolejny list do Zboru, który niestety się nie zachował.
W Efezie z powodu głoszonej przez Pawła Ewangelii Jezusa Chrystusa dochodzi do rozruchów powodu drastycznego spadku sprzedaży srebrnych świątyniek Artemidy Efeskiej. Sytuację uspokoił miejscowy sekretarz Aleksander. Po tych wydarzeniach Paweł udaje się do Macedonii. Tam powstaje Drugi List do Koryntian. Do Pawła docierają niepokojące wieści. Przeciwnicy atakują jego i apostolski autorytet, namawiając do odrzucenia nauki Pawła. Paweł pisząc ten list pragnął dodać otuchy tym, którzy pozostali wierni jego nauce. Pisze, czym jest chrześcijańska służba (3.1-6.10) i oddzielenie od świata (6.11-7.1). Paweł wzywa też wiernych w Koryncie, aby wsparli materialnie chrześcijan Jerozolimie, którzy cierpieli niedostatek (r.8 i 9). Na koniec Paweł broni swojego apostolstwa, pisząc o swoim powołaniu, kwalifikacjach i cierpieniu. Na szczególną uwagę zasługują takie słowa jak: słabość, łzy, żal, cierpienie, niebezpieczeństwo, prawda, służba, które podkreślają wyjątkowy charakter tego listu. Niedługo po napisaniu listu Paweł przybywa do Koryntu na trzy miesiące (Dz.Ap. 20.1-3). Tam pisze List do Rzymian (pod koniec trzeciej podróży misyjnej). To najdłuższy i najbardziej teologiczny list Pawła. Zbór w Rzymie mógł być założony przez chrześcijan nawróconych w Macedonii i Azji lub przez Żydów nawróconych w dniu Pięćdziesiątnicy (na pewno nie był to Zbór założony przez Piotra). Paweł pisze, że często chciał zwiastować im ewangelię, ale do tej pory nie miał takiej możliwości (1.13-15 i 15.22). Pisząc list Paweł pragnął przygotować grunt pod swoja działalność misyjna w Rzymie i planowana podróż do Hiszpanii.
W liście tym jest szereg fragmentów ze Starego Testamentu, na podstawie, którego autorytet wykorzystuje Paweł do pokazania, czym jest Ewangelia Jezusa Chrystusa. Pokazuje usprawiedliwienie z wiary (1.16-17), kładzie nacisk na naturę grzechu, skłonności człowieka do popełniania grzechu, która jest w nas od upadku Adama oraz o tym, że Bóg przez Jezusa Chrystusa daje jedyną możliwość ZBAWIENIA.
W liście tym jest jeden z moich ulubionych wersetów, które czytam
i powtarzam w myślach bardzo często:
Rzym. 8:38-39
38. Albowiem jestem tego pewien, że ani śmierć, ani życie, ani aniołowie, ani potęgi niebieskie, ani teraźniejszość, ani przyszłość, ani moce,
39. Ani wysokość, ani głębokość, ani żadne inne stworzenie nie zdoła nas odłączyć od miłości Bożej, która jest w Chrystusie Jezusie, Panu naszym.(BW)
Z Macedonii Paweł planował droga morską udać się do Syrii, ponieważ jednak dowiedział się, że Żydzi planowali go zabić, udał się drogą lądową. Przez Troadę, Assos kieruje się do Miletu. Pragnie udać się na Święto Pięćdziesiątnicy do Jerozolimy. Następnie Paweł jedzie do Cezarei i wiosną 59 roku dociera do Jerozolimy. Tam zostaje aresztowany i przez dwa lata przebywa w rzymskim więzieniu. Tam powstają trzy listy List do Kolosan, List do Filemona i List do Efezjan.
Kolosy leżały w Azji Mniejszej niedaleko Laocydei. Zbór w Kolosach powstał prawdopodobnie w czasie trzyletniej misji Pawła w Efezie (Dz. Ap. 19.10). Paweł najprawdopodobniej nie odwiedził tego zboru (Kol.2.1), ale miał z nim kontakt przez Epafrasa (Kol.1.7 i 4.12). Paweł napisał ten list, aby zwalczyć fałszywą naukę, która podważała znaczenie Chrystusa i jego najwyższej władzy w stworzeniu, objawieniu, odkupieniu i Kościele. Paweł apeluje, aby życie wierzących było ugruntowane całkowicie na Jezusie Chrystusie, co ma się przekładać na nasze postępowanie, relacje z domownikami, z innymi ludźmi
i duchowym wzroście.
W czasie pobytu w więzieniu powstaje również list do Filemona. Filemon był członkiem Zboru w Kolosach (Kol.4.17), posiadał niewolników, wśród, których był Onezym. Ten uciekł z niewoli do Rzymu i tam spotkał Pawła, który przyprowadził go Jezusa Chrystusa. Teraz Paweł niechenie rozstaje się z zaprzyjaźnionym Onezynem i odsyła go do Filemona w towarzystwie Tichikusa. Paweł oferuje siebie w zamian za dług Onezyna i przypomina Filemonowi o jego zobowiązaniu wobec siebie (Film.17-19). Paweł w tym liście mówi o chrześcijańskich zasadach, które nieco łagodzą bardzo surowe zasady rzymskiego niewolnictwa, w którym ucieczka niewolnika karana była śmiercią. Paweł sam utożsamia się z niewolnikiem, nazywając Onezyna „swoim sercem” (Film. 12).
Około roku 62 po Chrystusie Paweł będąc w więzieniu w Rzymie pisze list do Efezjan. List ten ma nieco inny charakter, brak jest w nim sporów doktrynalnych, nie pisze nic o problemach w zborach. Cała uwaga Pawła skupia się na odkupieniu, zbawieniu z łaski, na skutkach odkupienia, na nowym życiu w Chrystusie, na naszych relacjach z innymi chrześcijanami i innymi ludźmi i na koniec na naszym wyposażeniu – na zbroi Bożej, w jaką mamy się przyodziać. Praktycznie porusza dwa zagadnienia: jak zostać odkupionym i jak mamy żyć jako odkupieni. To list wypływający z rozkochanego i rozmodlonego serca Pawła. Pragnął on, aby jego czytelnicy postępowali w miłości, mądrości i by ich życie warte było Pana Jezusa Chrystusa (Ef. 4.1-4 i 5.1-2). Przypomina, że zbawienie jest darem, jest z łaski Bożej przez wiarę a nie z uczynków (Ef.2.8-9), aby się nikt nie chlubił.
Z 28 rozdziału Dziejów Apostolskich wynika, że pierwsze uwięzienie Pawła w Rzymie zakończyło się uwolnieniem i odzyskaniem wolności (2Tm.4,16-17). Według pism Klemensa z Rzymu (ok.96r. po Chrystusie) Paweł wyrusza z Rzymu na zachód, do Hiszpanii. Na czas swojej nieobecności Paweł upoważnił Tymoteusza jako swojego apostolskiego przedstawiciela do służby w Efezie a Tytusa do służby na Krecie. Będąc w Macedonii Paweł pisze Pierwszy list do Tymoteusza. List ten jest bardzo osobisty i przeniknięty troską i uczuciem, jakim apostoł darzył Tymoteusza. W liście tym Paweł porusza trzy sprawy: Tymoteusz dostaje wytyczne odnośnie swojej służby i życia osobistego, ma bronić czystości ewangelii i chronić ją przed fałszywymi nauczycielami i ich nauką, a na koniec udziela mu wskazówek dotyczących problemów zboże w Efezie. Paweł zdaje sobie sprawę jak wielka odpowiedzialność ciąży na przywódcach Kościoła i dlatego przestrzega przed niebezpieczeństwem przekręcania ewangelii i przed jej głosicielami, ponieważ wie, że taka fałszywa nauka osłabia zbawienną jej moc.
Drugi list do Tymoteusza jest ostatnim listem Pawła, który pisał już z więzienia (1.16). Cesarz rzymski Neron postanawia skończyć z chrześcijaństwem. Zaczynają się prześladowania na wielką skalę. Uwięzieni, również i Paweł (35 lat po nawróceniu) są traktowani jak złoczyńcy (2.9). Opuszczony przez przyjaciół Paweł(1.15), wie, że śmierć jest już bardzo blisko (4.6-8). W liście tym Paweł zwraca się do Tymoteusza jako do „umiłowanego syna” (1.2) i wiernego pomocnika. Paweł dwukrotnie prosi Tymoteusza, który przebywał wówczas w Efezie, aby ten przybył do Rzymu(4.9 i 21).
List ten mówi celu i natchnieniu Pisma (3.16-17), mówi o konieczności dokładnej i poprawnej interpretacji Pism przez usługujących Słowem i zachęca, przestrzega, nakazuje by Tymoteusz wytrwał jak żołnierz gdy przyjdą trudności i prześladowania, by pozostał czysty i cierpliwy jako ten, który zwiastuje ewangelię Jezusa Chrystusa.
Tak jak dwa Listy do Tymoteusza tak i List do Tytusa ma charakter osobisty. Tytus przyjął ewangelię od Pawła, dlatego Paweł nazywa go swoim duchowy synem (1.4). Tytus był chrześcijaninem pochodzenia pogańskiego(Gal. 2.3), który po nawróceniu stał się bliskim i zaufanym współpracownikiem Pawła. Był bliskim współpracownikiem Pawła w misji apostolskiej pracowali też razem ze sobą na Krecie między jednym, a drugim pobytem Pawła w więzieniu w Rzymie ( wstęp do 1 Tm). List ten, jak zresztą każdy list Pawła wynika z troski i odpowiedzialności za pracowników Kościoła. Wie, że jego życie dobiega końca, chce, więc jak najwięcej przekazać, pouczyć, aby ci, którzy zostaną byli wierni Chrystusowi i Jego nauce. Pisze w liście o kwalifikacjach jakie powinni mieć starsi zboru i jakie powinno być ich życie. Nakazuje Tytusowi, aby ten trzymał się prawdziwej nauki Chrystusa i aby uciszał i karcił fałszywych nauczycieli (1.10-2.1). Porusza też temat kobiet i mężczyzn, co do ich postępowania
i zachowania.
Jest jeszcze jeden list, który przypisywany jest autorstwu Pawła. To List do Hebrajczyków. Ponieważ jednak autorstwo jest „przypisywane” nie będę pisała o tym liście. Może jedynie to, że list ten jest przypomina mi bardziej kazanie o napominaniu i Jezusie Chrystusie jako najwyższym kapłanie. Nie wiem jak inni, ale ja, gdy go czytam, to od razu robię rachunek sumienia, a ciarki same chodzą mi po plecach.
Drugie aresztowanie Pawła zakończyło się skazaniem go na śmierć przez ścięcie. Miejsce i czas wykonania wyroku nie są pewne. Było na pewno za panowania Nerona, czyli do roku 68.
Paweł to Apostoł Narodów, gorliwy sługa i pracownik Jezusa Chrystusa. Gdy czyta się jego listy, które przepełnione są miłością, troską, nauką, ostrzeżeniami przed wrogami ewangelii, to w sercu, mam nadzieję każdego wierzącego, pojawia się podziw, miłość i czerwone, ostrzegawcze światło w głowie, które nakazuje zweryfikować nasze życie, naszą postawę, naszą służbę w Kościele i nasze posłannictwo. Żyjemy w wolnym kraju, żyjemy w wolności wyznania, nie musimy podróżować z narażeniem życia, aby głosić ewangelię a tyle czasu marnujemy na głupoty. Jak wiele osób z naszego otoczenia usłyszało od nas ewangelię? Paweł – pielgrzym – był w ciągłej podróży, bezustannie głosił ewangelię, prowadził korespondencję ze Zborami, wiedział, jaka to odpowiedzialna praca. Troszczył się o tych, którym zwiastował ewangelię. Był wierny Jezusowi do końca swoich dni. Minęło dwa tysiące lat a te listy są dla nas bardzo ciągle aktualne, są dla nas regulaminem chrześcijańskiego życia, są przewodnikiem służby w Kościele i postawy w domu i pracy. Uczą bycia wiernym Jezusowi Chrystusowi. w małych sprawach, które nam powierzono, bo życie nasze to właśnie ciąg maleńkich spraw. Czytając Biblię, uczestnicząc w nabożeństwach, pełniąc służbę w Kościele, każdego dnia uczymy się jak być dobrym pracownikiem w winnicy Pańskiej.
Anna Łaban